ÖZÜNDE EMEK VARDIR

Evden çıkma yasağının kalkması, emek etrafında verilecek mücadelelerle değerlendirilecektir, zira toplumun geleceği ancak ve her zaman onun etrafında oynar. Emek hayattır (fakat tersi doğru değildir). Sermayenin kazanımlarını kutsallaştırmak yerine canlı emeğin değerini arttırmak, ancak iş hakkının özel mülkiyet hakkına göre öncelik kazanmasıyla aşılabilecek bir ikilemdir.

Jean-Marie HARRIBEY*
Politis

(Fransa’nın sermaye örgütü) Medef’in başkanı, birkaç ay önce “Birikmiş mesai ve ücretli izin meselesini gündeme getirmek gerekiyor” diye belirtiyordu. Koronavirüs ve evden çıkma yasağının rayından çıkardığı ekonomiyi tekrar canlandırma ve rayına oturtmak için bu gerekliymiş. Fakat öneri, (hayatı devam ettirebilmek için) gerekli işler etrafında sarf edilen emeğin herkes tarafından açıkça gördüğü bir zamanda yapılmıştı. Krizden sonra temel ekonomik hedefleri tekrar belirlerken, bu gerçek göz önünde bulundurulur kaygısıyla (Medef) kendince bir sorunu dile getirmişti: Aman ha… iş hissedarlara hizmet etmek için vardır, esas olan budur, geri kalan ise, “Ekonomik kalkınmanın merkezine çevreyi koyalım” metninin imzalanması gibi sadece teferruattır.

Toplumda tepkilerin etkisi geçtikten sonra bu sefer de (neoliberal düşünce kuruluşu) Institut Montaigne, “Kovid-19’a karşı tekrar ayağa kalkabilmek” adlı bir raporla (Medef’in savunduğu) aynı eğilimi tekrar gündeme getirdi. Madem (fiili) olarak haftalık 35 saat çalışma süresinin sona erdiği onaylandı, artık 2016 yasası ve 2017 kararnameleriyle getirilen “büyük esnekliği” daha da ileri götürmek lazım. Özellikle de o kadar önemli olan kamu sektöründe. Daha fazla çalışmak gerekiyor, fakat öneride daha da ileri gidiliyor: “Buradaki düşünce, çalışma saatini uzatmaya teşvik ederken şirketlerin buna tekabül eden ek mali karşılığı hemen ödememesidir”. Ve tek bir saniye kaybedilmemelidir: İşçilerin alacakları eğitimler çalışma sürelerinin dışında gerçekleşmelidir.

Kurumun yaptığı dokuz önerinin beşi doğrudan memurları ilgilendiriyor, bunların işleri o kadar gerekli ki ek işler altında ezmek lazım.

Hiç tereddütsüz akıllı büyük burjuvalar döneminin ihtiyaçlarını iyi anladılar. Toplum, üretiminin ve tüketimin daha fazla sosyalleştiği ve doğa kaygılarının daha fazla ilgi gördüğü bir dönüşüme doğru kayabilir. Karşı saldırı ise iki yönlü yürütülüyor: Emeğin anlam ve amacı konusunda yürütülen tartışmaları derhal durdurmak ve ekonominin kozmetik olarak yeşil biçimler alması için çabanın arttırılması. Aslında bu ikisi birbirine bağlıdır. Sermayenin düşünür kafaları için evden çıkma yasağı herhalde Marx’ın Kapital’ini tekrar okumak için değerlendirilmiş: “Gerçek ekonomi, tasarruf, çalışma süresini kısıtlamaktır (ve üretim masraflarını en asgari şekilde düşürmektir)”. Peki öyleyse Institut Montaigne neden çocuk çalıştırılmasını, hatta köleliğin tekrar yürürlüğe sokulması ve emekliliğin yok olmasını da savunmuyor ki? Zira, üretkenliğin düşmesiyle üretimin düşmesini birbirine karıştırırken, çok iyi biliyor ki çalışma süresinin belirli bir aşamayı geçmesi işçinin tüketim zamanının azalması anlamına gelir.

Evden çıkma yasağının kalkması, emek etrafında verilecek mücadelelerle değerlendirilecektir, zira toplumun geleceği ancak ve her zaman onun etrafında oynar. Emek hayattır (fakat tersi doğru değildir). Sermayenin kazanımlarını kutsallaştırmak yerine canlı emeğin değerini arttırmak, ancak iş hakkının özel mülkiyet hakkına göre öncelik kazanmasıyla aşılabilecek bir ikilemdir.

*Bordeaux Üniversitesi Ekonomi Onursal Doçent Doktoru