Belediye seçimlerinin ikinci turu: Macron için büyük bir yenilgi

◼ Deniz UZTOPAL

İlk turu 15 Mart’ta gerçekleşen belediye seçimlerin ikinci turu ancak 3 ay sonra yapılabildi. Bu seçimlerden çıkartılacak üç büyük sonuç var: sandıklara gidilmeme oranının tarihsel boyutlara ulaşması, Macron’un büyük bir yenilgi alması ve yeşiller hareketinin önemli başarısı. 

Vatandaş sandığa gitmedi

Tarihsel olarak belediye seçimleri vatandaşının en fazla ilgi duyduğu seçimler birisidir. Fakat bu sefer öyle olmadı. Ülkenin en büyük metropolleri de dahil olmak üzere toplam 4820 şehirde 16 milyon civarında vatandaş ikinci tur için oy kullanacaktı fakat bunların neredeyse yüzde 59’u sandığa gitmemeyi tercih etti. 1959’da 5. Cumhuriyetin ilk seçimlerinden bu yana bir belediye seçimlerinde en yüksek oy kullanmama oranı bu seçimlerde gerçekleşti. Seçimlerin ilk turunda zaten yüzde 55 bir oy kullanmama oranıyla rekor kıran kırılmıştı, ikinci turda bu oran daha da artarak 2014’de, bir önceki seçimlerde zaten tarihsel bir rekor olan yüzde 37’yi neredeyse ikiye katlayarak yüzde 59’a çıktı. Yapılan bir ankete göre oy kullanmayanların yüzde 40’ı koronavirüs salgınından dolayı oy kullanmaya gitmediğini belirtmiş. Fakat sonuç açısından bakılırsa birçok metropolde belediye başkan ve meclisleri seçmenlerin sadece yüzde 30’nun oyuyla seçilmiş olması bir meşruiyet sorununu gündeme getiriyor. 

Macron için büyük bir yenilgi

Bu seçimlerde çıkartılacak en büyük ikinci sonuç ise Macron’un partisi LREM’in aldığı önemli yenilgidir. Seçimlerin ilk turunda zaten büyük bir yenilgi alan parti ikinci tura kaldığı şehirlerin yüzde 70’inde sağcı Cumhuriyetçiler ile ittifak yaparak bu yenilgiyi sınırlamaya çalışmıştı. Fakat buna rağmen büyük bir yenilgiyi engelleyemedi. Strasbourg, Aix-en-Provence ve Besançon kibi büyük şehirlerde kazanmayı bile umuyordu fakat üçünde de yenilgi aldı. Paris’te eski sağlık bakanı Agnes Buzyn’in ilk turda aldığı kötü sonuçlar daha da geriledi ve Macron’un tüm sağlık politikasını şahsında temsil eden aday bırakın belediye başkanı seçilmeyi, belediye Meclis’ine bile seçilemedi. Yine Paris’in 14. Bölgesinde aday olan Kadın-Erkek eşitliği ve dışlanmışlığı karşı mücadele bakanı Marlène Schiappa’da seçimleri kazanamamış ve Büyük şehir Belediye Meclis’ine bile girememiştir. 

Ülkenin en büyük ikinci metropolü olan Marsilya’da Macron’un adayı Yvon Berland ilk turda sadece yüzde 1,53 oy almış, ikinci turda 25 yıldır şehri yöneten sağcıları desteklemişti, fakat birlikte büyük bir yenilgi aldılar. Ülkenin en büyük 3. Metropolü olan Lyon’da Macron’un eski İç İşleri bakanı Gerard Colomb ilk turda aldığı büyük yenilgiden sonra ikinci tur için 1991’den bu yana yönettiği belediye seçimlerinden adaylığını çekmiş ve sağcı adayı desteklemişti. Marsilya’da olduğu gibi burada da birlikte büyük bir yenilgi aldılar. Aynı şey 2. Dünya savasından bu yana sağın yönettiği Bordeaux kenti için de söylene bilinir. Örnekler çoğaltıla bilinir fakat Macron’un partisi bir istisna haricinde tüm büyük Metropol’de büyük hüsrana uğradı. Bu istisna Le Havre kenti, Başbakan Edouard Philippe adaydı ve seçimleri kazanabildi. 2010’dan belediye başkanı seçilen Philippe 2017’den bu yana görevini terk ederek Başbakan olmuştu. 

Macron’un bir kabine değişikliğine gideceği haftalardır tartışılıyor, fakat Cumhurbaşkanı bu belediye seçimleri sonuçlarını bekliyordu. LREM’in aldığı bu büyük yenilgi içinde Philippe’in bu başarısından sonra Başbakanlık görevine devam edip etmeyeceği önümüzdeki günlerde daha da netleşecektir. 

Yeşil dalga

Seçimlerin en büyük kazananı Yeşiller partisi EELV oldu. İlk turda oylarını büyük oranda artıran yeşiller partisi birçok kente ilk sırada olan sol aday olduğundan dolayı diğer sol partilerin desteğini almıştı. Sonuç açısından bakıldığında Lyon, Strasbourg, Bordeaux, Poitiers, Besançon, Tours, Annecy gibi büyük şehirlerin belediye başkanlığını kazandılar. 230 000 nüfuslu Lille’de Sosyalist Partisinin adayı Martine Aubry’ye karşı sadece 227 oyla kaybettiler. 

Sosyalist Partisi (PS) uzun yıllardır yasadığı erimeyi bu seçimlerde kısmen de olsa durdurabildi. Başkent Paris’i tekrar kazandı ve Anne Hildago belediye başkanlığına bir dönem daha devam edecek. Rennes ve Nantes gibi büyük metropollerde de görevlerine devam edecekler. Yanı sıra ve Montpellier (280 000 nüfuslu), Nancy (100 000 nüfuslu) ve Saint-Denis (110 000 nüfuslu) gibi önemli metropolleri de kazandılar. Fakat bu sonuncu kenti Fransız Komünist partisi (FKP) gibi sol cenahta ve birçok yerde ittifak yaptıkları bir partinin elinden aldılar. FKP bu seçimler de uzun yıllardır yönettiği birçok belediyeyi kaybetti: Saint-Pierre-des-Corps (15 000 nüfuslu), Givors (20 000 nüfuslu), Champigny-sur-Marne (77 000 nüfuslu), Arles (52 000 nüfuslu), Villeneuve-Saint-Georges (33 000 nüfuslu), Firminy (17 000 nüfuslu), Bezons (29 000 nüfuslu) bunlardan birkaç örnek. Fakat daha önce kaybettikleri Bobigny (52 000 nüfuslu) ve Corbeil-Essonnes (51 000 nüfuslu) kentlerinde ise tekrar kazandı. Sonuç olarak FKP’nin hala onlarca belediye başkanı ve yüzlerce de encümeni olmaya devam ediyor. 

Sağcı LR ve RN’ın durumu

Sağcı Cumhuriyetçiler (LR) partisi üç yıldır gerçeklesen tüm seçimlerde büyük yenilgi alıyordu. Bu seçimlerde Bordeaux ve Marsilya gibi uzun yıllardır yönettiği büyük metropolleri kaybetti, birçok kentte iktidar partisi ile yaptıkları ittifaklara rağmen kazanamadı, fakat yıllardır yaşadığı kan kaybını bu seçimlerde durdurduğu belirtile bilinir. Başbakanın ve hükümetin birçok en önemli bakanlıklarının LR’den gelmiş olması ve Macron’un sağcı bir politika yürütmesi seçmen kitlesinin bir kısmını LREM’e çekmişti, fakat bu seçimlerde bu seçmenlerin ezici çoğunluğu tekrar Macron’cu partisinden uzaklaştığı söylene bilinir. Paris bu açıdan önemli bir örnek. LR adayı Rachida Dati seçimleri kazanamadı fakat oylarını arttırdı. 

Aşırı sağcı Marine Le Pen’in partisi “Ulusal bir araya gelme” (RN) bu seçimlerde ilk defa 120 000 nüfuslu önemli bir şehir olan Perpignan’u sağcı LR’in elinden aldı. 2014’deki seçimlerde kazandığı belediyelerin çoğunu tekrar seçimlerin ilk turunda kazanan aşırı sağcı parti daha derin bir zafer elde etmeyi umuyordu. Marine Le Pen’in yıllardır partisini “normalleştirme”, yani babasının kendisine bıraktığı kötü imaj mirasını “terk ederek” merkez sağa çekme, sağla ittifaklar yapma stratejisi ise başarılı olmadı. Le Pen bu seçimlerde söz konusu stratejini teyit edip esas olarak iki yıl sonra gerçekleşecek olan Cumhurbaşkanlığı seçimlerine hazırlıklarına şimdiden başlamaktı. Bu açıdan bakıldığında RN’in başarısız olduğu belirtile bilinir.