Hayat pahalılığı cep yakmaya devam ediyor
◾ Nihat Polat
22 Ekim’de enerji fiyatlarında artışa karşı hükümetin önlemlerini açıklayan Başbakan Jean Castex, “alım gücü Macron’un Başkanlık sürecinde ondan önceki Cumhurbaşkanlıkları süreçlerine göre iki kat daha hızlı arttı” diye açıklama yaptı.
Kamuoyunda “Zenginlerin Cumhurbaşkanı” ünvanıyla anılan Macron’u böylelikle “alım gücünün Cumhurbaşkanı” olarak tanımladı. Başbakan farklı istatistik kurumlarının sunduğu verilere dayanarak Fransa’da alım gücünün düşmediğini ifade etti. Kuşkusuz INSEE’nin (Ulusal istatistik ve ekonomik araştırmalar enstitüsünün) brüt harcanabilir gelir üzerinden hesapladığı verilere bakıldığında Sarkozy döneminde % 3.5, Hollande döneminde % 4,1 ve Macron döneminde %7,6 arttığı görülüyor. Fakat hesaplama farklı yapıldığında değişik sonuçlar elde ediliyor. Örneğin Fransa Ekonomik Konjonktür İzleme (OFCE) kurumu ise tüketici birey üzerinden hesapladığı alım gücü ise Macron döneminde %1 artmış. Görüldüğü gibi hesaplamalara göre elde edilen sonuç farklı olabiliyor. Peki Fransa’da alım gücü gerçekten artıyor mu?
Temel gıda fiyatlarında ki artışlar
Yapılan kamuoyu yoklamalarının istisnasız tümünde toplumun ezici çoğunluğu alım gücünün düştüğünü ifade ediyor. Resmi verilerle kamuoyu yoklamalarında ifade edilenler arasındaki çelişkiyi, hükümet cephesi vatandaşın basit bir hissine indirgiyor. Fakat sayıların sanal dünyasından çıkarak markete inen herkes temel gıda ürünlerinde bir artışın olduğunu açıkça görecektir.
Farklı resmi araştırma kurumlarının verilerinden hareket ederek yaşanan fiyat artışlarını şu şekilde ortaya koyabiliriz.
2015 ile 2020 arasında kimi ürünlerin fiyat artışı:
- Ev ısınması için kullanılan akar yakıt: +%53,20
- Postane fiyatları: +%40,70
- Sigara: +%34;40
- Taze balık: +%33,30
- Tere yağı: +%29,10
- Taze sebze: +%27.70
- Mazot: +%27,50
- Zeytin yağı: +%15,90
- Taze meyve: +%14,20
- Patates: + %14,20
- Elektrik-gaz: +%13,80
Yine 1 Şubat 2019’da yürürlüğe giren gıda yasası küçük üreticiye dayatılan fiyatları denetim altına almayı tasarlıyordu. Fakat sonuç itibariyle alış-veriş merkezlerinde satılan ürünlerin fiyatlarının artmasına neden olmuştu. Birkaç örnek vermek gerekirse:
- Kamamber peynir: +%8,6
- Nutella: +% 8,4
- Sızı yağ: +%6,7
- Kafe: +%4,4
- Toz bebek maması: +%9,3
- Mineral su: +%16,48
- Portakal suyu: +%3,4
- Makarna: +%1,4
Diğer yandan aynı yasa promasyon dönemleri dışında mağazalara azami ucuzluk yapma oranı olarak %33’ü dayatıyordu. Dolayısıyla kimi mağazaların o zamana kadar yaptığı “1 alana 1 bedava” promosyonları sonlandırıldı.
Son aylarda üst üste artan gaz ve mazot fiyatlarına bakılırsa sadece 2021 yılında gaz fiyatlarının %70, mazot fiyatlarının ise %20 arttığı görülecektir. Tüketici dernekleri 2021 kışı ile 2022 kışı arasında evlerde ısınma için harcanan bütçenin 500 Euro’ya kadar varabileceğini ifade ediyorlar. Yine resmi verilere göre Fransa’da en azından 3 buçuk evin izolasyon sorunlarından dolayı ısınamadığı belirtiliyor. Fiyatların artmasıyla bu aileler haliyle kaloriferi kısacak ve ısınmadan vaz geçeceklerdir.
Yapılan araştırmalara göre 2021 yılında toplumun %79’u (2020’de bu oran %71 idi) enerji harcamalarının aylık harcamalarda önemli bir kalem teşkil ettiğini açıklamış ve toplumun %20’si maddi nedenlerden dolayı kaloriferi kısmak zorunda olduğunu belirtmiş ve son fiyat artışlarından önce en azından 12 milyon insanın kış aylarında yeterince ısınamadığı tespit edilmişti. Fiyatların artışı ve toplumun en yoksul kesimi üzerindeki olumsuz etkisi buyken Macron’un “alım gücünün Cumhurbaşkanı” olarak tanıtılması elbette kabul edilemez. Unutmamak gerekir ki pandemiden dolayı milyonlarca insanın işsizliğe gönderildiğinde maaşları da yüzde 16 düşürülmüştü. Emekçilerin gelirlerinin düşürüldüğü ya da dondurulduğu bu süre içinde zenginlerin gelirleri sürekli arttı.
Hükümet cephesinde toplumun alım gücünün arttığı ifade edilmesinin tersine, son aylarda gıda yardımı yapan kuruluşların önünde yüzlerce metre uzayan öğrenci kuyruklarını herkes görmüştür.
Macron zenginlerin cumhurbaşkanı
Pandemi sürecinde Macron’un virüse karşı vatandaşı savunmayı “ne pahasına olursa olsun” sözü ün yapmıştı. Kuşkusuz kapanma süreci içinde çalışamayan işçinin maaşının yüzde 84’nün ödenmesi hiç yoktan iyidir denilebilinir. Elbette öyle, ama aynı süre içinde işverenlere yönelik verilen yardımın bu oranda kalmadığı göz önünde bulundurulduğunda “ne pahasına olursa olsun” sözünün esas olarak en zenginleri koruma anlamına geldiği görülecektir. Örneğin pandemi süresi içinde faaliyeti kısmen engellenen şirketlere 31 milyar, kimi özel sektörlere 10 milyar, vergi muafiyeti veya ertelemesinin oranı 78 milyar… Pandemi öncesinde başta servet vergisi olmak üzere ülkenin en zenginlerine yönelik yapılan indirimlerin miktarının birçok ekonomist 200 milyar Euro olarak değerlendiriyor.
