İşçi sınıfına adanmış bir yaşam: Ambroise Croizat
13 yaşında bir çocuk işçi
Dokumacı bir anne ve metal işçisi bir babadan dünyaya gelen Croizat, 13 yaşında Lyon yakınlarında bir metal fabrikasında çalışma hayatına başladı. Croizat, 28 Ocak 1901’de dünyaya geldiğinde babası günde 12 saat ve saati sadece bir ekmek parası eden 8 cent’e çalışmaktadır . tarihin bu dönemi Zola’nın Germinal’in de bizlere anlattığı bir sefaleti yaşıyordur: günlük iş kazaları, sosyal güvenlik yok, sağlık sigortası yok, emeklilik yok… yani sosyal korumanın sıfır seviyesi.
Küçük Croizat, militan bir sendikacı ve işçi önderi olan babası Antoine’ın teşvikiyle daha sonra genel sekreteri olacağı CGT-Metal’e, işe başlamasının hemen ilk haftasında üye oldu. Erken yaşlarda sosyalist hareketle tanışan ve mücadelenin içinde büyüyen Croizat, 17 yaşında İşçi Enternasyoneli Fransız Seksiyonu’na katılır ve ardından 19 yaşına geldiğinde ise Fransız Komünist Partisi Tours kongresinde artık bir devrimci işçi temsilcisidir. Tarihin bu döneminde Croizat şöyle tanımlanır: « Onu her yerde görürdük, fabrikaların önlerinde, bir köylü meclisinin ya da bir mahalle hücresinin kalbinde. Zamanının bir tanığı olarak o, her zaman halka yakın, içinde büyüyüp geliştiği halkın içindeydi »
1920-1928 yılları arasında Genç Komünistlerin liderlerinden biri olan Croizat, artık hem devrimci bir sendikacı hem de bir komünist olarak, Marsilya’dan Lille’ kadar Fransa’nın her bölgesinde görevler alıp, grevler örgütledi ve mücadelenin en önünde yer aldı.
Bakan olarak görev aldığı yıllarda, sağlık sigortası, emeklilik sistemi, çocuk parası ve Fransız iş kanunlarında geniş reform çalışmaları, çalışan temsilci komitelerinin oluşturulması, mesleki tıp, fazla mesainin düzenlenmesi ve madenciler için tüzük değişikliği gibi çoğu bugün hala uygulanan çalışma hayatını düzenleyen yasaların oluşmasında etkin rol oynadı.
Ekmek, Barış, Özgürlük!
1936 yılına gelindiğinde Croizat, Paris milletvekili seçilir. Bir taraftan CGT metal federasyonunun başında bir taraftan da Meclis sıralarının arkasında, diğer yoldaşlarıyla birlikte toplu sözleşmelerle ilgili ilk yasayı meclise sunarlar. Bu yasa da ücretli yıllık izin ve haftalık 40 saat çalışma süresi vardır. Ancak milletvekilliği çok uzun sürmez, Alman faşizminin yükseldiği yıllarda. 7 Ekim 1939’da diğer Komünist milletvekilleri ile birlikte tutuklanır. Ayakları zincirlenmiş, hileli duruşmalar sonrasında tüm medeni haklarını kaybeden Croizat, Cezayir’deki hapishane dehşetini yaşamadan önce 14 ayrı Fransız cezaevi arasında yıllarını geçirir. 20 Şubat 1940’ta Yasama Meclisinden çıkarılan Croizat, 3 Nisan 1940’ta 5 yıl hapse, medeni ve siyasi haklarının kaybedilmesine ve 4000 frank para cezasına çarptırıldı. Şubat 1943’te serbest bırakıldıktan sonra, gizlice örgütlenen CGT tarafından Cezayir geçici hükümetinin danışma komitesine seçilir. Orada, Ulusal Direniş Konseyi’nde ve Hitler faşizminden kurtuluşun büyük toplumsal fikirlerini olgunlaştıran Ambroise Croizat, 1943’ün sonundan itibaren sosyal güvenlik sisteminin ilk versiyonlarını tasarlar.
Sosyal Güvenlik Sistemi’nin mimarı
On üç yaşında bir metal işçisi olarak başladığı mücadelede, direniş yıllarının Halk Cephe’sinin komünist bir üyesi olan Ambroise Croizat, 4 ve 19 Ekim 1945 tarihlerin gizli Ulusal Direniş Konseyi programının geliştirilmesine de katıldı. 1945’ten itibaren Ambroise Croizat, birbirini izleyen farklı hükümetler altında Çalışma Bakanı olarak görev yaptı. 21 Kasım 1945’ten 26 Ocak 1946’ya kadar General de Gaulle’n Çalışma Bakanı, daha sonra 26 Ocak’tan 16 Aralık 1946’ya kadar (sırasıyla Gouin ve Bidault hükümetleri) ve 22 Ocak’tan 4 Mayıs 1947’ye (Paul hükümeti) kadar komünistlerin hükümette kalmalarınn sonuna kadar bu görevi sürdürdü.
Bakan olarak görev aldığı yıllarda, sağlık sigortası, emeklilik sistemi, çocuk parası ve Fransız iş kanunlarında geniş reform çalışmaları, çalışan temsilci komitelerinin oluşturulması, mesleki tıp, fazla mesainin düzenlenmesi ve madenciler için tüzük değişikliği gibi çoğu bugün hala uygulanan çalışma hayatını düzenleyen yasaların oluşmasında etkin rol oynadı.
Bu yasaların onaylanmasının ve komünistlerin hükümetten düşürülmesinin hemen ardından, sermayenin egemenliğine girmiş olan Ulusal Kongre, kazanılmış olan bu hakları tırpanlamak için harekete geçer. Croizat’ın ölmeden önce 1950 yılında Ulusal Meclis’teki son sözleri ise Fransız işçi sınıfı için bugün bile geçerliliğini koruyor: « Sosyal Güvenliğin tek bir kırıntısının kaybına asla tahammül edemeyiz !»
Hükümetten çıkarılan Croizat, CGT metalurji Federasyonu başkanlığını tam zamanlı devralır. Bu yıllarda, ücretlerdeki donmaya ve yaşam maliyetine yönelik işçi grevleri artıyor: madenciler, çelik işçileri, liman işçileri, Renault’daki işçiler birer birer mücadeleye de atılıyordu. Croizat’ın bakanlık yıllarından sonra yaptığı bir konuşmada kendisinden sonra gelen hükümet hakkındaki şu sözler, onun hala mücadele içinde bir önder olduğunu kanıtlıyordu:
« Bu hükümet grevcilere ateş etmek, göz yaşartıcı gaz kullanmak, tek kelimeyle, işçilerin direnişine son vermek için her şeyi yapmaktan çekinmedi . Baskıcı önlemler aldı ve cesur direnişçilerin sefaleti ve açlığı hakkında derinlemesine spekülasyon yaptı… Ancak, Hitler insanları bastırmayı nasıl başaramadıysa, Jules Moch da başarılı olamayacak »
Temmuz 1950’de, zaten akciğer kanseri olan Croizat, 26 yaşındaki bir elektrikçi olan oğlunu Lyon’da bir iş kazasında kaybetmenin verdiği hüzünle yeterli olmayan bir tıbbi operasyondan sonra 10 Şubat 1951’de öldü. 12 Şubat cenaze töreninde Père-Lachaise’ye ona saygı göstermek için gelen bir milyon işçi ve emekçi vardı.
